Behandeling Zuurstof thuis

De behandeling Wat kunt u verwachten?

Hoeveel en hoelang zuurstof?
De hoeveelheid extra zuurstof (uitgedrukt in liter per minuut) die u nodig heeft hangt af van het zuurstoftekort in uw bloed. Een te grote hoeveelheid zuurstof kan schadelijk zijn. Uw longarts zal aangeven hoe u de zuurstof moet regelen, zowel in rust, tijdens inspanning en gedurende de nacht.

Als er sprake is van een onderhoudsbehandeling met zuurstof is deze alleen zinvol wanneer u minstens vijftien uur per etmaal zuurstof gebruikt. Hoe meer uren u gebruikt, hoe beter.

Bij inspanning verbruikt ons lichaam meer energie en zuurstof. Als u bijvoorbeeld gaat wandelen kunt u ’s ochtends een extra boterham eten. Maar van zuurstof kunt u geen voorraad aanleggen. Daarom is het belangrijk om bij inspanning zuurstof te gebruiken. Gebruik daarnaast vooral ’s nachts zuurstof. Zuurstof tijdens de slaap is belangrijk omdat de ademhaling dan op een wat lager pitje staat dan wanneer u op bent.

Verschillende zuurstofbronnen
Er zijn verschillende toedieningsvormen mogelijk wanneer u thuis zuurstof nodig hebt. In elk geval komt zuurstof uit een ‘zuurstofbron’ via een slangetje in de luchtweg om zich daar met de lucht die u inademt te vermengen. De inademinglucht wordt zo met zuurstof verrijkt.

Er bestaan drie verschillende zuurstofbronnen:

• zuurstofcilinder
• zuurstofconcentrator
• vloeibare zuurstof

De basisverstrekking bestaat vaak uit een concentrator aangevuld met een draagset voor mobiel gebruik.

Zuurstofcilinder
Een grote cilinder met zuurstof weegt twintig kilogram. Een reservecilinder moet u in een aparte ruimte opslaan. Het verwisselen van een zuurstofcilinder vergt de nodige kracht. Waarschijnlijk kunt u dit niet zelf.

Buitenshuis kunt u gebruik maken van draagbare zuurstofflessen. Een draagbare zuurstoffles weegt ongeveer vijf kilogram en bevat zuurstof voor ongeveer twee tot zes uur, afhankelijk van het gebruik.

Eén maal per jaar vindt controle en onderhoud van het systeem plaats.

Voordelen

• betrouwbaar
• geruisloos

Nadelen

• beperkte bewegingsvrijheid door de lengte van de zuurstofslang en de zware ‘draagset’ (vijf kg)
• gebruiksonvriendelijk door de grootte en het gewicht van de flessen (twintig kg), door een lastige bediening en door de noodzaak om (eventueel met de noodzakelijke hulp) de flessen met regelmaat te verwisselen
• een keer per maand tot tweemaal per week thuisbezorging
• goede ventilatie is noodzakelijk

Zuurstofconcentrator
De zuurstofconcentrator is een elektrisch apparaat dat zuurstof uit de lucht haalt. Het is ongeveer zo groot als een nachtkastje. De concentrator kan tot ongeveer zes liter zuurstof per minuut leveren. Bij iedere vorm van zuurstofgebruik is goede ventilatie een noodzaak. Dit geldt zeker ook voor de concentrator die veel lucht nodig heeft om zuurstof te kunnen produceren. Een nadeel van de concentrator is dat hij geluid maakt. Buitenshuis kunt u gebruik maken van draagbare zuurstofflessen.

Voordelen

• makkelijk in het gebruik
• eenvoudig te plaatsen
• eenmalige thuisbezorging
• veilig

Nadelen

• beperkte bewegingsvrijheid door de lengte van de zuurstofslang en zware draagset (vijf kg)
• maakt geluid
• elektriciteit is nodig (bij stroomstoring moet een noodvoorziening aanwezig zijn)
• goede ventilatie is noodzakelijk

Vloeibare zuurstof
Voor vloeibare zuurstof wordt een moedertank bij u thuis geplaatst. Er hoort een kleine draagtank bij, goed voor zo’n acht uur zuurstof, uiteraard afhankelijk van het verbruik. De draagbare tank wordt steeds uit de moedertank bijgevuld. De moedertank weegt vol bijna zestig kg, de draagbare ongeveer 3,5 kg. Een nadeel is dat vloeibare zuurstof in de draagset verdampt. Hierdoor bent u bij een langer verblijf buitenshuis afhankelijk van het moedervat. Eén maal per jaar vindt controle en onderhoud plaats. Vloeibare zuurstof is de meest kostbare vorm van zuurstofbehandeling. Niet iedere zorgverzekeraar is bereid het in elke situatie te vergoeden.

Voordelen

• betrouwbaar
• goede bewegingsvrijheid door relatief licht draagvat (drieenhalve kg) met veel zuurstof
• gemakkelijk in het gebruik

Nadelen

• niet overal te plaatsen door het zware moedervat
• kans op bevriezingsletsel bij het vullen van het draagvat
• het draagvat sist en voelt koud aan
• de zuurstof in het draagvat verdampt spontaan
• ongeveer eenmaal per week thuisbezorging

Bijwerkingen

Zuurstof droogt het slijmvlies van de luchtwegen enigszins uit. Een enkele maal raakt het slijmvlies hierdoor geïrriteerd. Deze irritatie treedt meestal pas op bij een zuurstofstroom van meer dan vier l/min. U kunt deze irritatie voorkomen door een ‘bevochtiger’ te gebruiken. Informeer hiernaar bij uw zuurstofleverancier. Bij mensen met een gevoelige huid kan het zuurstofslangetje plaatselijk irritatie geven.

Het is een misvatting dat zuurstof verslavend werkt en dat u steeds méér zuurstof nodig hebt. Wanneer uw longen niet voldoende zuurstof opnemen, is extra zuurstof gewoon nodig: niemand kan zonder zuurstof. Soms blijkt dat mensen na verloop van tijd met wat minder zuurstof uitkomen, omdat ze hun ademhalingsspieren enigszins hebben getraind of hun conditie hebben verbeterd.

Gebruik nooit op eigen houtje meer zuurstof per minuut dan voorgeschreven. Te veel zuurstof kan averechts werken. Via verschillende mechanismen leidt het teveel aan zuurstof tot een remming van de ademhaling en een ophoping van koolzuur in het bloed (koolzuurstapeling). Dit kan uiteindelijk hoofdpijn, prikkelbaarheid, slaperigheid en bewustzijnsstoornissen geven. Mochten deze klachten optreden, neemt u dan contact op met uw huisarts of longverpleegkundige.

Met een neusbril of neuskatheter komt de zuurstof via de neus binnen. Dit is de meeste gebruikelijke manier. Bij sommige mensen geeft dit irritatie van neus, keel of oren of klachten als heesheid, bloedneuzen en verstopte neus.

Veiligheid

Tijdens het ademen wordt maar een deel van de zuurstof uit de lucht opgenomen. Wanneer u extra zuurstof gebruikt, bevat de lucht die u uitademt daarom ook meer zuurstof dan ‘gewone’ uitademinglucht.
Hierdoor wordt de lucht in huis zuurstofrijk. Zuurstof kan zelf niet branden, maar zorgt er wel voor dat andere materialen zeer heftig branden. Olie en vet kunnen door contact met zuivere zuurstof spontaan ontbranden. Zorg dus dat er geen vet, boter, olie of alcohol (denk aan crèmes en lotions!) aan de apparatuur komt. Crèmes en lotions op waterbasis kunt u wel gerust gebruiken.

Er mag niet worden gerookt in de nabijheid van degene die zuurstof gebruikt. Een ‘Verboden te roken’-sticker kan helpen om dit duidelijk te maken. 

In sommige gemeenten moet u de plaatselijke brandweer op de hoogte stellen van de aanwezigheid van zuurstofcilinders of vloeibare zuurstof. Een enkele maal maakt de brandweer bezwaar tegen de plaatsing van vloeibare zuurstof, of stelt zij bepaalde voorwaarden hieraan. Dit kan plaatsing in een flat of verzorgingshuis bemoeilijken. Uw zuurstofleverancier zal aangeven welke veiligheidsmaatregelen er verder in uw situatie noodzakelijk zijn.

U moet zelf uw inboedelverzekering op de hoogte te stellen dat er zuurstof bij u in huis is. Meestal zijn hier geen extra kosten aan verbonden.

Zuurstofcilinders zijn zwaar; als ze vallen kunnen ze verwondingen veroorzaken. De cilinders mogen daarom niet los staan. Bevestig ze met beugels aan muur, tafel, stoel of bed.